Chắc các bạn đã từng nghe đến BIOS và cũng đâu đó nghe UEFI rồi phải không nào. Vậy trong máy tính BIOS là gì, UEFI là gì? Bài viết hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về BIOS với UEFI. Thêm vào đó làm phép so sánh BIOS và UEFI để thấy được sự khác nhau giữa phần hai mềm khởi động máy tính này. Và cũng tìm hiểu xem hiện nay xu hướng phát triển phần cứng trên các Mainboard máy tính được thay đổi ra sao.
Tìm hiểu và so sánh giữa BIOS và UEFI
BIOS và UEFI cả 2 đều là phần mềm cấp thấp (Low-Level Software) bắt đầu chạy khi bạn khởi động máy tính trước khi hệ điều hành được tải. Phần mềm này sẽ kiểm tra các thiết bị vào ra trên máy tính của bạn, khi khởi động máy tính thì BIOS hoặc UEFI sẽ kiểm tra máy tính các thông số card màn hình, Ram, CPU… và gửi thông số đó cho HĐH và sau đó máy tính sẽ khởi động.
UEFI là một phiên bản hiện đại hơn của BIOS dành cho những hệ thống máy tính đời mới hiện nay, hỗ trợ ổ cứng lớn hơn, thời gian khởi động nhanh hơn, bảo mật tốt hơn cùng giao diện đồ họa, điều khiển bằng chuột.
BIOS là gì?
BIOS (Basic Input-Output System, hệ thống nhập xuất cơ bản) là phần mềm cấp thấp được lưu vào một con chip nằm trong bo mạch chủ (Mainboard, Motherboard) trên máy tính. Khi người dùng khởi động máy nhiệm vụ của BIOS là kiểm tra và xác nhận tất cả các thiết bị gắn vào Mainboard, sau đó khởi chạy Bootloader để nạp hệ điều hành (Windows, Linux hay bất cứ hệ điều hành nào khác).
Trong quá trình kiểm tra trước khi nạp hệ điều hành, đảm bảo các thiết bị được hoạt động tốt thì mới cho phép máy tính hoạt động. Nếu có vấn đề gì trong hệ thống sẽ được thông báo lỗi hoặc tiếng bip sẽ được phát ra. Như các bạn thường thấy nếu gặp trường hợp lỏng RAM thì nó sẽ phát 3 tiếng bip liên tục.
UEFI là gì?
UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) tức là “Giao diện Firmware mở rộng hợp nhất”. Cũng là một phần mềm khởi động điều khiển các thiết bị phần cứng của máy tính trước khi nạp HĐH. Chỉ có những mẫu Mainboard mới hỗ trợ sẵn UEFI thì mới dùng được UEFI, vậy nên không có cách nào để biến Mainboard dùng BIOS sang UEFI cả.
Hầu hết các thiết lập của UEFI đều cung cấp bộ giả lập BIOS (tương thích ngược), vì vậy các hệ điều hành cũ hỗ trợ BIOS vẫn có thể cài được trên máy tính dùng UEFI.
Những hạn chế của BIOS cũng không còn trên UEFI. Firmware UEFI có thể khởi động ổ cứng lớn hơn 2.1TB, giới hạn thực tế là 9.4 Zettabytes. Điều này đến từ việc UEFI sử dụng GPT thay vì MBR. UEFI cũng được khởi động từ các mã thực thi EFI thay vì chạy các mã từ sector MBR của ổ đĩa. Bài viết sau mình sẽ tìm hiểu về chuẩn ổ cứng MBR và GPT tương thích với BIOS và UEFI ra sao.
UEFI có thể chạy trên các hệ thống 32-bit và 64-bit với nhiều không gian địa chỉ hóa hơn là BIOS, giúp quá trình khởi động diễn ra nhanh chóng hơn. Màn hình thiết lập của UEFI cũng hiện đại hơn BIOS, với giao diện đồ họa, khả năng điều khiển bằng chuột. Song khá nhiều nhà sản xuất vẫn cài đặt giao diện thiết lập UEFI với chữ, điều khiển bằng bàn phím giống với BIOS truyền thống.
UEFI cũng có một vài tính năng đặc biệt khác, như Secure Boot giúp kiểm tra hệ điều hành được khởi động một cách an toàn, đảm bảo không có bất cứ phần mềm độc hại can thiệp vào. Kết nối mạng cũng được tích hợp trong Firmware UEFI, cho phép khắc phục sự cố và thiết lập từ xa. Với BIOS, bạn phải ngồi trước mặt máy tính để cấu hình nó.
Tóm lại có thể so sánh giữa BIOS và UEFI qua bảng sau:
| BIOS Legacy | UEFI |
| Ra đời từ 1975 | Mới ra đời những năm gần đây 2005 |
| Không hỗ trợ ổ cứng chuẩn GPT | Hỗ trợ cả hai loại ổ cứng MBR và GPT |
| Tốc độ khởi động trung bình | Tốc độ khởi động HĐH sẽ nhanh hơn nếu dùng chuẩn UEFI |
Lời kết
Qua bài viết chúng đã giúp các bạn hiểu được thế nào là BIOS và thế nào là UEFI rồi phải không nào. Và hiện nay UEFI với nhiều tính năng vượt trội đang thay thế dần BIOS. Các bạn cũng phải nắm được máy tính mình đang sử dụng chuẩn phần mềm khởi động nào để có thể thiết lập đúng chuẩn ổ đĩa để đạt hiệu quả tốt nhất khi sử dụng máy tính.
